Τι είναι το αίμα ομφάλιου λώρου (ομφαλικό αίμα);
Το ομφαλικό αίμα είναι το αίμα από το μωρό που παραμένει στον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα μετά τον τοκετό. Περιέχει κύτταρα που ονομάζονται αιμοποιητικά (δημιουργούν το αίμα) βλαστικά κύτταρα (βλαστοκύτταρα) τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών.
Τι είναι τα βλαστοκύτταρα;
Τα περισσότερα κύτταρα μπορούν να δημιουργήσουν αντίγραφα του εαυτού τους. Για παράδειγμα, ένα κύτταρο του δέρματος μπορεί να παράξει ένα άλλο δερματικό κύτταρο. Τα βλαστοκύτταρα είναι σαν κενές πλάκες, δηλαδή μπορούν να ωριμάσουν σε διαφορετικούς κυτταρικούς τύπους. Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στον ομφάλιο λώρο παράγουν νέα κύτταρα του αίματος για να αντικαταστήσουν τα παλιά κύτταρα του σώματος.
Πώς χρησιμοποιούνται τα βλαστοκύτταρα του ομφαλικού αίματος;
Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ομφαλικού αίματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών, όπως είναι οι διαταραχές του αίματος, του ανοσοποιητικού συστήματος, και του μεταβολισμού. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται για να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις που έχουν οι αντικαρκινικές θεραπείες στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα βλαστοκύτταρα εμφανίζονται και σε άλλα μέρη εκτός από το ομφαλικό αίμα. Συγκεκριμένα βρίσκονται στο αίμα και στον μυελό των οστών σε ενήλικες και παιδιά. Η χρήση ομφαλικού αίματος για τη θεραπεία ασθενειών έχει ορισμένα οφέλη σε σχέση με τη χρήση μυελού των οστών. Για παράδειγμα, είναι πιο δύσκολο να συλλεχθεί μυελός των οστών από το να συλλεχθεί αίμα από τον ομφάλιο λώρο. Ακόμη, η συλλογή μυελού των οστών εγκυμονεί κινδύνους, ενώ παράλληλα μπορεί να είναι επώδυνη για τον δότη.
Ποιοι είναι οι περιορισμοί στη χρήση των βλαστοκυττάρων;
Τα βλαστοκύτταρα δεν αποτελούν μία «θαυματουργή θεραπεία». Λίγες μόνο ασθένειες μπορούν να θεραπευτούν με βλαστοκύτταρα. Υπάρχουν επίσης και άλλοι περιορισμοί:
- Εάν ένα μωρό γεννηθεί με γενετική ασθένεια, τα βλαστοκύτταρα από το ομφαλικό αίμα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του, γιατί θα έχουν τα ίδια γονίδια που προκαλούν τη διαταραχή.
- Τα βλαστοκύτταρα ενός παιδιού δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της παιδικής λευχαιμίας (τύπος καρκίνου του αίματος). Ωστόσο, τα βλαστικά κύτταρα από ένα υγιές παιδί μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως κάθε άλλο όργανο που δωρίζεται προκειμένου να θεραπευτεί η λευχαιμία ενός άλλου παιδιού. Ο δέκτης και ο δότης επιλέγονται προσεκτικά ώστε να είναι σίγουρο ότι τα βλαστικά κύτταρα θα δράσουν.
Πώς αποθηκεύεται το ομφαλικό αίμα;
Το ομφαλικό αίμα φυλάσσεται σε έναν από τους δύο υπάρχοντες τύπους τραπεζών: την δημόσια ή την ιδιωτική. Οι δύο αυτοί τύποι διαφέρουν σημαντικά, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την επιλογή σας.
Πώς λειτουργούν οι δημόσιες τράπεζες ομφαλικού αίματος;
Οι δημόσιες τράπεζες ομφαλικού αίματος λειτουργούν όπως οι τράπεζες αίματος. Πιο συγκεκριμένα, το ομφαλικό αίμα συλλέγεται για μελλοντική χρήση για όποιον το χρειαστεί. Τα βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στο ομφαλικό αίμα που φυλάσσεται σε δημόσια τράπεζα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από οποιοδήποτε άτομο που είναι συμβατό με τον δότη. Το ομφαλικό αίμα παρακολουθείται σε μια βάση δεδομένων, έτσι ώστε να μπορεί να εντοπίζεται γρήγορα όταν χρειάζεται. Οι δημόσιες τράπεζες δεν χρεώνουν κάποιο αντίτιμο για τη συλλογή αίματος από τον ομφάλιο λώρο.
Οι δότες σε δημόσιες τράπεζες πρέπει να ελέγχονται πριν από τη γέννα. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό της μητέρας, του πατέρα και των οικογενειών τους. Στόχος είναι να ανιχνευθεί οποιαδήποτε διαταραχή του αίματος ή του ανοσοποιητικού συστήματος ή κάποιο άλλο πρόβλημα. Οι δότες επίσης ερωτώνται για τον τρόπο ζωής τους. Είναι πιθανό πολλοί άνθρωποι να μην πληρούν τα κριτήρια του ελέγχου.
Πώς λειτουργούν οι ιδιωτικές τράπεζες ομφαλικού αίματος;
Οι ιδιωτικές τράπεζες φυλάσσουν ομφαλικό αίμα για «κατευθυνόμενη δωρεά». Με άλλα λόγια, το αίμα διατηρείται για να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του μωρού σας ή των συγγενών σας. Οι ιδιωτικές τράπεζες χρεώνουν τις περισσότερες φορές μία ετήσια συνδρομή για την φύλαξη. Επίσης, θα υπάρχει χρέωση για τη συλλογή του ομφαλικού αίματος. Μερικοί ιατροί μπορεί να έχουν οικονομική ή άλλη σύγκρουση συμφερόντων με την ιδιωτική τράπεζα.
Πώς συλλέγεται το ομφαλικό αίμα;
Το ομφαλικό αίμα συλλέγεται από τον γιατρό σας ή από το προσωπικό του νοσοκομείου όπου γεννάτε. Δεν προσφέρουν όλα τα νοσοκομεία αυτή την υπηρεσία. Ορισμένα χρεώνουν ξεχωριστό τέλος που μπορεί να καλύπτεται ή όχι από την ασφάλιση. Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για τη συλλογή ομφαλικού αίματος είναι απλή και ανώδυνη. Μετά τη γέννηση του μωρού, ο ομφάλιος λώρος σφίγγεται, το αίμα στραγγίζεται από τον λώρο με μία βελόνα που έχει προσαρμοσμένο σακουλάκι. Αφού σφραγιστεί η σακούλα αποβάλλεται ο πλακούντας. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 10 λεπτά.
Ποιες είναι οι περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η συλλογή του ομφαλικού αίματος;
Μερικές φορές δεν μπορεί να συλλεχθεί αρκετό ομφαλικό αίμα. Αυτό το πρόβλημα μπορεί να παρουσιαστεί εάν το μωρό γεννηθεί πρόωρα ή εάν υπάρχουν περισσότερα από ένα μωρά που μοιράζονται έναν πλακούντα. Μπορεί επίσης να συμβεί χωρίς να υπάρχει κάποιος προφανής λόγος. Εάν παρουσιαστεί έκτακτη ανάγκη κατά τη διάρκεια του τοκετού ενδέχεται να μην είναι δυνατή η συλλογή ομφαλικού αίματος. Προβλήματα με τη μητέρα μπορεί να μην επιτρέπουν τη συλλογή ομφαλικού αίματος. Αυτά τα προβλήματα καθιστούν πιο πιθανό το αίμα του ομφάλιου λώρου να μεταφέρουν μία λοίμωξη:
- Έρπης ή κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων
- Λοίμωξη του πλακούντα ή του αμνιακού υγρού
Τι πρέπει να λαμβάνετε υπόψη όταν αποφασίζετε εάν θα αποθηκεύσετε ομφαλικό αίμα;
Υπάρχουν ορισμένα σημεία που πρέπει να λάβετε υπόψη σας όταν θέλετε να αποφασίσετε για το εάν θα αποθηκεύσετε ομφαλικό αίμα:
- Πολλές ασθένειες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα βλαστοκύτταρα ενός ατόμου.
- Η πιθανότητα να χρειαστούν βλαστοκύτταρα ομφαλικού λώρου για τη θεραπεία του παιδιού σας ή ενός συγγενή σας είναι πολύ χαμηλή – περίπου 1 στις 2700. Ωστόσο, πραγματοποιείται έρευνα για νέες χρήσεις των βλαστοκυττάρων. Η έρευνα μπορεί επίσης να αποκαλύψει νέους τρόπους θεραπείας ασθενειών που δεν περιλαμβάνουν βλαστοκύτταρα.
- Ακόμα, δεν είναι γνωστό το χρονικό διάστημα για το οποίο μπορεί να αποθηκευτεί επιτυχώς το ομφαλικό αίμα.
Εάν αποφασίσετε να αποθηκεύσετε ομφαλικό αίμα, θα χρειαστεί να επιλέξετε μία τράπεζα ομφαλικού αίματος. Παρακάτω, παρατίθενται ορισμένες ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας προτού διαλέξετε μια τράπεζα:
- Τι θα γίνει με το ομφαλικό αίμα στην περίπτωση που μια ιδιωτική τράπεζα τεθεί εκτός λειτουργίας;
- Μπορείτε να ανταπεξέλθετε οικονομικά στο αντίτιμο που απαιτεί μια ιδιωτική τράπεζα για τη συλλογή του ομφαλικού αίματος και την ετήσια συνδρομή για την αποθήκευση ομφαλικού αίματος;
- Ποιες είναι οι επιλογές σας εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων ελέγχου δείξουν ότι δεν μπορείτε να κάνετε δωρεά σε δημόσια τράπεζα;
Γλωσσάριο
Κύτταρα: Οι μικρότερες μονάδες μιας δομής στο σώμα. Τα δομικά στοιχεία όλων των μερών του σώματος.
Μυελός των οστών: Ο σπογγώδης ιστός στις οστικές κοιλότητες που παράγει νέα αιμοσφαίρια.
Γονίδια: «Σχεδιαγράμματα» του DNA που κωδικοποιούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως το χρώμα των μαλλιών και των ματιών.
Ανοσοποιητικό σύστημα: Το φυσικό αμυντικό σύστημα του οργανισμού ενάντια σε ξένες ουσίες και εισβάλλοντες οργανισμούς, όπως βακτήρια που προκαλούν ασθένειες.
Μεταβολισμός: Οι φυσικές και χημικές διεργασίες στο σώμα που διατηρούν τη ζωή.
Πλακούντας: Ιστός που παρέχει τροφή και απομακρύνει τα απόβλητα από το έμβρυο.
Ομφάλιος λώρος: Μια δομή που μοιάζει με σχοινί, περιέχει αιμοφόρα αγγεία και συνδέει το έμβρυο με τον πλακούντα.