Τι είναι ο παράγοντας ρέζους (Rh);
Ο παράγοντας ρέζους (Rh) είναι ένας τύπος πρωτεΐνης που εντοπίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Οι περισσότεροι άνθρωποι φέρουν τον παράγοντα Rh και χαρακτηρίζονται ως Rh θετικοί. Κάποιοι δεν έχουν τον παράγοντα αυτό και είναι Rh αρνητικοί. Μια απλή αιματολογική εξέταση μπορεί να σας πει εάν είστε Rh θετικοί ή αρνητικοί.
Πότε ο παράγοντας Rh προκαλεί προβλήματα;
Ο παράγοντας Rh προκαλεί προβλήματα όταν το αίμα ενός Rh-αρνητικού ατόμου έρχεται σε επαφή με το αίμα ενός Rh-θετικού. Εάν συμβεί αυτό, το Rh-αρνητικό άτομο μπορεί να ευαισθητοποιηθεί. Αυτό σημαίνει πως θα αρχίσει να παράγει αντισώματα έναντι του Rh παράγοντα, επειδή θεωρείται βλαβερή ουσία. Άπαξ και σχηματιστούν τα αντισώματα αυτά δεν φεύγουν. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η γυναίκα και το έμβρυο δεν έχουν κοινό κυκλοφορικό σύστημα. Παρόλα αυτά, μια μικρή ποσότητα αίματος από το έμβρυο μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα και να εισέλθει στο κυκλοφορικό σύστημα της γυναίκας. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, οι έγκυες που είναι Rh-αρνητικές και κυοφορούν Rh-θετικό έμβρυο θα ευαισθητοποιηθούν και θα παράξουν αντισώματα έναντι του Rh παράγοντα. Αυτά τα αντισώματα επιτίθενται και αποικοδομούν τα ερυθρά αιμοσφαίρια του εμβρύου. Το φαινόμενο αυτό προκαλεί αναιμία, που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ασθένεια, εγκεφαλική βλάβη ή ακόμη και στο θάνατο του εμβρύου ή του νεογέννητου.
Πώς μπορεί μια Rh-αρνητική γυναίκα να ευαισθητοποιηθεί;
Μια Rh-αρνητική γυναίκα μπορεί να ευαισθητοποιηθεί εάν είναι έγκυος και φέρει ένα Rh-θετικό έμβρυο. Εάν η έγκυος είναι Rh-αρνητική, το έμβρυό της μπορεί να είναι Rh-θετικό μόνο στην περίπτωση που ο πατέρας είναι Rh-θετικός. Εάν τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας είναι Rh-αρνητικοί, δεν υπάρχει καμία περίπτωση το έμβρυο να είναι Rh-θετικό και δεν υπάρχει κίνδυνος η μητέρα να ευαισθητοποιηθεί. Στην περίπτωση που η μητέρα είναι Rh-θετική και ο πατέρας Rh-αρνητικός, η ευαισθητοποίηση δεν πραγματοποιείται.
Πότε συμβαίνει η ευαισθητοποίηση;
Σε μια πρώτη εγκυμοσύνη με ένα Rh-θετικό έμβρυο, το μωρό συνήθως γεννιέται προτού το σώμα της γυναίκας παράξει πολλά αντισώματα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν σοβαρά προβλήματα. Σε μια δεύτερη εγκυμοσύνη με ένα Rh-θετικό έμβρυο, αυτά τα αντισώματα είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν αναιμία στο έμβρυο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η κατάσταση αυτή χειροτερεύει σε επόμενες εγκυμοσύνες.
Πότε οι γυναίκες κινδυνεύουν από ευαισθητοποίηση;
Μια γυναίκα μπορεί να ευαισθητοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή που Rh-θετικό αίμα αναμιχθεί με το αίμα της. Αυτό μπορεί να συμβεί εάν μια Rh-αρνητική γυναίκα είχε κάποτε:
- Αποβάλλει
- Υποβληθεί σε έκτρωση
- Έκτοπη εγκυμοσύνη
- Δώσει αίμα
- Υποβληθεί σε αμνιοπαρακέντηση
- Υποβληθεί σε λήψη χοριακών λαχνών
- Αιμορραγία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Σε κάθε μια από τις παραπάνω περιπτώσεις, μικρές ποσότητες αίματος μπορούν να αναμιχθούν με εκείνο της μητέρας, προκαλώντας της ευαισθητοποίηση.
Υπάρχει κάποια εξέταση για να δούμε εάν έχει πραγματοποιηθεί η ευαισθητοποίηση;
Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να ταυτοποιήσει τον τύπο αίματος και τον Rh παράγοντα μιας γυναίκας. Μια άλλη εξέταση αίματος, που ονομάζεται σάρωση αντισωμάτων, μπορεί να δείξει εάν μια Rh-αρνητική γυναίκα έχει παράξει αντισώματα ως ανταπόκριση σε Rh-θετικό αίμα.
Πώς μπορεί να προληφθεί η αναιμία ενός εμβρύου σε μια ευαισθητοποιημένη γυναίκα;
Η αναιμία μπορεί να προληφθεί στο έμβρυο εάν η Rh-αρνητική γυναίκα δεν έχει παράξει ακόμη αντισώματα έναντι του Rh παράγοντα. Η ανοσοσφαιρίνη Rh (RhIg) είναι ένα προϊόν του αίματος που μπορεί να παρεμποδίσει μια Rh-αρνητική μητέρα από το να ευαισθητοποιηθεί. Η ανοσοσφαιρίνη παρεμποδίζει το σώμα της από την ανταπόκριση στα Rh-θετικά ερυθρά αιμοσφαίρια του εμβρύου. Ωστόσο, δεν είναι χρήσιμη εάν η γυναίκα είναι ήδη ευαισθητοποιημένη.
Πώς χορηγείται η RhIg;
Εάν χορηγηθεί RhIg σε μια Rh-αρνητική γυναίκα, είναι πιθανό η χορήγηση να γίνει ενδομυϊκά στο μπράτσο ή στον μηρό της. Οι πιο συχνές παρενέργειες είναι η ενόχληση στο σημείο που έγινε η έγχυση του φαρμάκου ή ένας ήπιος πυρετός. Και οι δύο παρενέργειες συνήθως φεύγουν από μόνες τους.
Πότε χορηγείται η RhIg;
Εάν μια γυναίκα με Rh-αρνητικό αίμα δεν έχει ευαισθητοποιηθεί, ο γιατρός της μπορεί να της προτείνει να λάβει RhIg περίπου την 28η εβδομάδα της κύησης, ώστε να προληφθεί η ευαισθητοποίηση για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης. Αυτό προλαμβάνει την εμφάνιση προβλημάτων σε έναν μικρό αριθμό γυναικών που μπορούν να ευαισθητοποιηθούν κατά τη διάρκεια των 3 τελευταίων μηνών της εγκυμοσύνης. Μερικές φορές, όταν η εγκυμοσύνη έχει προχωρήσει από την αναμενόμενη ημέρα τοκετού, χορηγείται ακόμα μια δόση RhIg.
Πόσες θεραπείες με RhIg χρειάζονται;
Σύντομα μετά τον τοκετό, εάν το παιδί έχει Rh-θετικό αίμα, μπορεί να χορηγηθεί στη μητέρα άλλη μια δόση RhIg. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, αυτό προλαμβάνει την παραγωγή αντισωμάτων έναντι των Rh-θετικών λεμφοκυττάρων που πιθανώς έχει λάβει από το μωρό της πριν και κατά τη διάρκεια του τοκετού. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική μόνο για την εγκυμοσύνη για την οποία χορηγείται. Κάθε εγκυμοσύνη και τοκετός ενός Rh-θετικού παιδιού απαιτεί μια επαναλαμβανόμενη δόση RhIg.
Τι συμβαίνει εάν παραχθούν αντισώματα;
Μια μητέρα που είναι Rh-ευαισθητοποιημένη θα ελέγχεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να δει εάν το έμβρυό της κινδυνεύει. Σε μερικές σοβαρές περιπτώσεις, ένα μωρό με αναιμία μπορεί να γεννηθεί πρόωρα ή με μεταφορά αίματος ενώ βρίσκεται στη μήτρα της μητέρας. Σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, το μωρό μπορεί να γεννηθεί σε φυσιολογικό χρόνο. Μετά τον τοκετό, το μωρό πιθανώς να χρειαστεί μετάγγιση, ώστε να αντικατασταθούν τα κύτταρα του αίματος.